ΗΜΕΡΙΔΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΧΩΡΟΘΕΤΗΣΗ ΤΩΝ ΑΠΕ,
ΓΙΑ ΤΟΥΣ ΥΔΑΤΙΚΟΥΣ ΠΟΡΟΥΣ ΣΤΟ ΑΙΓΑΙΟ
ΚΑΙ ΤΗΝ ΑΦΑΛΑΤΩΣΗ

Με μεγάλη συμμετοχή εκπροσώπων της αυτοδιοίκησης, επιστημόνων και εκπροσώπων του επιχειρηματικού κόσμου, πραγματοποιήθηκε στο Κόρθι της Άνδρου ημερίδα που οργάνωσε στις 5.10.08 το Ενεργειακό Γραφείο Ίου – Αιγαίου σε συνεργασία με το Δήμο και με την υποστήριξη της ΤΕΔΚ Κυκλάδων.

Η ημερίδα περιελάμβανε τις εξής ενότητες :

ΧΩΡΟΘΕΤΗΣΗ ΤΩΝ ΑΠΕ : Το θέμα καθίσταται επίκαιρο με την υπό ολοκλήρωση Κοινή Υπουργική Απόφαση για τη Χωροθέτηση των Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας (ΑΠΕ) από το ΥΠΕΧΩΔΕ, αλλά και τις αντιρρήσεις πολλών τοπικών κοινωνιών σε ορισμένα από τα σχέδια ανάπτυξης των ΑΠΕ (κυρίως αιολικά πάρκα και γεωθερμία).  Στην ημερίδα παρουσιάστηκαν 3 παραδείγματα εφαρμογής του σχεδίου της ΚΥΑ από τον αντιπρόεδρο της ΕΛΕΤΑΕΝ (Ελληνική Εταιρεία Αιολικής Ενέργειας) Παναγιώτη Παπασταματίου, για τα νησιά Κέα, Λήμνο (Δήμος Μούδρου) και Άνδρο (Δήμος Κορθίου). Το γενικό συμπέρασμα είναι ότι το σχέδιο της ΚΥΑ, παρά τις επί μέρους αδυναμίες του, βρίσκεται στη σωστή κατεύθυνση αφού θέτει για πρώτη φορά το ζήτημα της φέρουσας ικανότητας των νησιών.

Ο εισηγητής αναφέρθηκε αρχικά στους στόχους που θα πρέπει να τεθούν για την ανάπτυξη των ΑΠΕ (8-10.000MW αιολικών μέχρι το 2020) αν δεν θέλουμε η χώρα να μπει στην περιπέτεια των προστίμων που προσδιορίζουν οι δεσμεύσεις στο πλαίσιο της ΕΕ. Στο απαισιόδοξο σενάριο, αν δηλαδή βρεθούμε εκτός στόχου, η χώρα θα κληθεί να πληρώσει έως και 2δις€ κατ έτος, πράγμα που με τη σειρά του θα σημάνει την αύξηση των τιμών του ρεύματος έως και 45% (μετακύλιση κόστους).

Υπάρχει λοιπόν η ανάγκη για μια εθνική στρατηγική, αλλά και μια συμφωνία σε τοπικό επίπεδο, λαμβάνοντας υπόψιν τόσο τις τοπικές ιδιαιτερότητες όσο και τις γενικότερες επιδιώξεις. Με την έννοια αυτή, και το θεσμικό πλαίσιο πρέπει να αλλάξει προσανατολισμό και να κινηθεί, από την λογική των απαγορεύσεων που πρυτανεύει σήμερα, στη λογική της διευκόλυνσης της διείσδυσης των ΑΠΕ, ιδιαίτερα στα νησιά όπου και το μεγαλύτερο δυναμικό.

Βέβαια, στο νησιωτικό χώρο η ανάγκη προστασίας  του τοπίου απαιτεί προσεκτικές προσεγγίσεις από τη μεριά του κράτους, των ΟΤΑ και των επενδυτών, όμως η μέριμνα αυτή δεν μπορεί και δεν πρέπει να οδηγήσει σε ακύρωση των σχεδίων και των δυνατοτήτων. Εξ άλλου, η μελέτη της ένταξης των έργων στο τοπίο (αρχιτεκτονική τοπίου) και η σωστή χωροθέτηση μπορούν να περιορίσουν σε σημαντικό βαθμό την οπτική όχληση (ιδιαίτερα των αιολικών πάρκων) και εν πάση περιπτώσει να καταστήσουν τις όποιες παρεμβάσεις αναστρέψιμες.

Σε ότι τέλος αφορά στο ίδιο το σχέδιο της ΚΥΑ, υιοθετήθηκε πρόταση τροποποίησης ώστε να δίνεται στους ΟΤΑ η δυνατότητα, ύστερα από μελέτη στο πλαίσιο των ΓΠΣ ή των ΣΧΟΑΠ, ή και ύστερα από ειδική μελέτη που θα εγκριθεί από τη Διεύθυνση Χωροταξίας του ΥΠΕΧΩΔΕ, να ορίζουν παρεκκλίσεις από τα ποσοτικά κριτήρια που θέτει η ΚΥΑ (αποστάσεις από οικισμούς, ακτές και χώρους προστασίας κτλ.) προς τα άνω ή προς τα κάτω έως και  30%,  στο βαθμό που αυτές εκφράζουν την ιδιαίτερη πραγματικότητα του κάθε νησιού και τη θέληση της τοπικής κοινωνίας.

ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΤΩΝ ΥΔΑΤΙΚΩΝ ΠΟΡΩΝ . Η διαχείριση προϋποθέτει πριν απ όλα γνώση της υφιστάμενης κατάστασης, του δυναμικού των υδροφορέων, της κατανάλωσης και εν τέλει τη διαμόρφωση κριτηρίων για την εκτέλεση έργων (άντληση, ταμιευτήρες, αφαλάτωση). Στην ημερίδα παρουσιάστηκε για πρώτη φορά η μελέτη που εκπονήθηκε για λογαριασμό του ΥΠΑΝ  από την εταιρεία ΛΔΚ (εισηγήτρια Εύη Λίττου), με θέμα τους υδατικούς πόρους στο Αιγαίο. Μια μελέτη που διήρκεσε 5 χρόνια και κατέγραψε/επεξεργάστηκε ένα μεγάλο πλήθος δεδομένων για τα νησιά του Αιγαίου, μια μελέτη που αν αξιοποιηθεί, μπορεί να γίνει ένα εξαιρετικό εργαλείο στα χέρια της Τοπικής Αυτοδιοίκησης, της Περιφερειακής Διοίκησης, του κεντρικού Κράτους και των φορέων που σχετίζονται με την ανάπτυξη και την αειφορία. Ένα βασικό συμπέρασμα από τη μελέτη είναι ότι όλα σχεδόν τα νησιά του Αιγαίου είναι ελλειμματικά σε υδατικούς πόρους, ενώ σε πολύ λίγα η ποιότητα του νερού των δικτύων είναι αποδεκτή.

Στη συζήτηση που ακολούθησε, υπήρξαν επιφυλάξεις:

1)      Σχετικά με την απόφαση του ΥΠΑΝ να θέσει κατ αρχήν τα στοιχεία υπόψιν μόνον των Περιφερειών - που θα εκπονήσουν στη συνέχεια τα επιχειρησιακά σχέδια – και όχι στο σύνολο της τοπικής αυτοδιοίκησης και,

2)      Στο γεγονός ότι η διαβούλευση του κειμένου που δόθηκε στη δημοσιότητα από το ΥΠΑΝ στην ιστοσελίδα του, αποτελεί και πρόκριμα για τα έργα που θα ενταχθούν στο ΕΣΠΑ.

ΑΦΑΛΑΤΩΣΗ : Το ζήτημα της αφαλάτωσης απασχολεί όχι μόνο τους νησιωτικούς ΟΤΑ, αλλά και τα χρηματοδοτικά μέσα (ΘΗΣΕΑΣ, ΕΣΠΑ κτλ.) καθώς και τους ιδιώτες επενδυτές. Παραμένουν όμως ανοιχτά τα ζητήματα της τιμολόγησης, της αξιοπιστίας και της καταλληλότητας των προσφερομένων λύσεων, της ανάγκης σύνδεσης των έργων αφαλάτωσης με τις ΑΠΕ. Η ολοκληρωμένη προσέγγιση, της οποίας η μεθοδολογία  στην ημερίδα από τον Δημήτρη Μανωλάκο  (Γεωπονικό Πανεπιστήμιο), είναι ο μόνος τρόπος για τη λήψη έγκαιρων και σωστών αποφάσεων, για την εξυγίανση της αγοράς, για την αντιμετώπιση του κρίσιμου θέματος της λειψυδρίας. Η σύνδεση των αφαλατώσεων με ΑΠΕ είναι η μόνη ενεργειακά και περιβαλλοντικά συνιστώμενη για τα νησιά λύση, ενώ από τις προσφερόμενες τεχνολογίες, η προσφορότερη είναι η αντίστροφη όσμωση.

ΔΗΛΩΣΕΙΣ:

Ηλίας Ευθυμιόπουλος, Γ. Διευθυντής Ενεργειακού γραφείου Ίου-Αιγαίου : Στις δημοκρατίες δεν υπάρχουν αδιέξοδα. Πρέπει οπωσδήποτε να βρεθούν συμβιβαστικές λύσεις μεταξύ τοπικών διαθέσεων και εθνικών/παγκόσμιων προτεραιοτήτων (κλιματική αλλαγή).

Γιώργος Πουσσαίος, πρόεδρος Δικτύου Αειφόρων Νήσων (ΔΑΦΝΗ). Να δημιουργηθεί Τράπεζα Μελετών του νησιωτικού χώρου προσβάσιμη σε όλους τους κοινωνικούς εταίρους, ώστε να σταματήσει το “εμπόριο” στοιχείων και η αδιαφάνεια (παράδειγμα οι πολλαπλές επικαλυπτόμενες μελέτες για τους υδατικούς πόρους και η αδυναμία των ΟΤΑ να χρησιμοποιούν τα στοιχεία για το δικό τους σχεδιασμό).

Γιάννης Γλυνός : δήμαρχος Κορθίου. Να γίνει το Αιγαίο πρότυπο αειφορίας και στα θέματα του ενεργειακού σχεδιασμού. Το περιβάλλον είναι μια έννοια με πολλαπλές αναγνώσεις και ουδείς μπορεί να την μονοπωλεί.